Yazar: EZGİ YILMAZ

Tarih: 03/11/2024 16:37 Güncelleme Tarihi: 28/01/2025 17:51

Forex piyasasında işlem maliyetlerini hesaplarken en önemli kavramlardan biri spread'tir. Spread, belirli bir anda alış - satış fiyatları arasındaki farkı temsil eder. Bu fark, döviz ticaretinde veya diğer enstrümanların işlem maliyetlerini belirlemekte temel bir rol oynar.

Forex yatırımında herhangi bir paritenin (döviz çifti) veya başkaca bir CFD ürünün spread’i, bir dizi faktöre bağlı olarak değişebilir. Bu faktörler arasında kurumların fiyatlandırma politikaları, hesap türleri, piyasa ve likidite koşulları yer alır.

Spread Nedir?
Herhangi bir finansal enstrümanın alış ve satış kotasyonları arasındaki farka spread denilmektedir. Örneğin hisse senetleri, vadeli sözleşme ve opsiyonlar gibi birçok yatırım aracının belirli bir andaki satış fiyatı alış fiyatının bir miktar üzerindedir ve bu fark spread olarak adlandırılır.

Aynı şekilde Forexpiyasasında yer alan hisse senetleri, emtialar, endeksler ve tahvilleri dayanak alan ürünlerin alış satış fiyatları arasında da daima bir miktar fark, diğer bir ifadeyle spread bulunmaktadır. Forex yatırımcısının işleme başladığı anda pozisyonunun bir miktar zararda başlaması, spread'in varlığından kaynaklanır.

Spread'in Forex Piyasasındaki Rolü
Spread oranları, işlem yapacağınız ürünün likiditesine ve çalıştığınız aracı kuruma bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

Standart türde forex hesaplarında, spread genellikle tek işlem maliyetini oluşturur ve bu da forex piyasasında maliyet hesaplamasının görece sade ve anlaşılır olmasını sağlar. Ancak ECN - Electronic Communication Network denilen hesap türlerinde işlem maliyetinde komisyon da kullanılır ve ECN forex komisyon oranları da ürünler arası farklılık göstermektedir.

Düşük spreadler yatırımcı açısından işlem maliyetinin azalması anlamına geldiğinden, yatırımcılar genellikle daha rekabetçi spread oranlarına sahip olan kurumları tercih etmektedir. Ancak forex aracı kurum seçiminde dikkate alınması gereken tek kriter spread olmamalıdır.

Spread Türleri
Forex ürünlerinde değişken spread ve sabit spread olmak üzere genellikle iki farklı tür bulunur. Sabit spread piyasa şartlarından bağımsız olarak belirli bir aralıkta tutulması hedeflenen spread çeşididir. Ancak buna rağmen sabit spread türünde de piyasa ve likidite koşullarına göre bu aralık değişiklik gösterebilir.

Değişken (dinamik) spread ise piyasa ve likidite koşullarına göre zaman içerisinde değişiklik gösterebilen ve belirli bir spread oranının hedeflenmediği spead türüdür. Değişken spread’ler piyasada likiditenin arttığı dönemlerde daralabileceği gibi, likiditenin azaldığı dönemlerde açılma yaşayabilir.

Spread Nasıl Hesaplanır?
Bir döviz çiftinin alış ve satış fiyatı arasındaki farkı temsil eden spread, genellikle pip olarak ifade edilir ve pip çoğu döviz çifti için 0,0001 birime (örneğin EUR/USD gibi) ya da 10.000'de 1'lik bir değere karşılık gelir. Ancak Japon Yeni bacaklı pariteler gibi bazı ürünlerde 1 pip, 0,01 birime karşılık gelebilmektedir.

Örneğin Forex işlem platformunda yer alan EUR/USD paritesinde alış kotasyonu 1,07140 ve satış kotasyonu 1,07160 ise, aradaki 0,0002’lik fark, 2 pip spread olarak ifade edilir.

Peki, söz konusu bu 2 piplik spread ne demek ve ne anlama geliyor?

EUR/USD paritesinde 1 lotluk işlem 100.000 baz para birimine eşittir. Paritede baz para (birincil) Euro olduğuna göre, 1 lotluk işlemin pozisyon büyüklüğü de 100.000 Euro’dur (pozisyon büyüklüğü baz para birimi üzerinden hesaplanır).

Diğer taraftan kâr/zarar veya maliyet hesaplamaları ise karşıt para birimi (ikincil) üzerinden yapılır ve EUR/USD paritesinde karşıt para birimi ABD dolarıdır.

Bu durumda 100.000 Euro pozisyon büyüklüğü için 2 piplik spread, 100.000*0,0002=20 USD olacaktır.

Pozisyon büyüklüğü mini lot (0,1 lot) ise, bu durumda spread maliyeti de 10.000*0,0002=2 USD olarak hesaplanır.

Buradan yola çıkılarak spread hesaplaması için şu basit yöntem kullanılabilir.

1 lot için 1 spread = 10 karşıt para birimi

0,1 lot (mini lot) için 1 spread = 1 karşıt para birimi

0,01 lot (mikro lot) için 1 spread = 0,1 karşıt para birimi

Örneğin GBP/USD paritesinde spread’in 3 olduğunu ve bizim de 0,1 lotluk (10.000 İngiliz Sterlini) işlem açtığımızı düşünelim. Bu durumda 0,1 lot için 1 spread 1 USD (karşıt para) olacağından 3 spread, 3 USD edecektir.

Dikkat: Forex’te pozisyon büyüklüğü baz para; kâr/zarar ve spread maliyeti hesaplaması ise daima karşıt para cinsinden yapılır. Örneğin EUR/GBP döviz çiftinde, pozisyon büyüklüğü Euro cinsinden; spread ise Sterlin üzerinden hesaplanır. Ancak işlem platformlarında hesaplanan bu değerlerin dolar veya bir başka para birimine dönüştürülmesi mümkündür.

Forex'te Spread ile İlgili Dikkat Edilmesi Gerekenler
Forex işlem platformunda alış fiyatı, satış fiyatından yüksek görünebilir. Bunun sebebi, alış fiyatının esasında karşıdaki satış teklifini; satış fiyatının ise karşıdaki alış teklifini gösteriyor olmasıdır.

Forex piyasasında spread, işlem maliyetinin hesaplanmasında en önemli kavram olduğu için bu hususta dikkat edilmesi gereken birkaç nokta bulunur:

Değişken spread, piyasa koşullarına ve likiditeye göre sürekli değişebilir. Özellikle volatilite yüksek ve likidite düşük olduğunda spread’ler genişleyebilir.
Volatilite özellikle önemli takvim verileri öncesi ve sonrası artış eğiliminde olabilir. Bu yüzden işlem yapmadan önce piyasayı etkileme potansiyeli yüksek bir haber akışı olup olmadığı bilinmelidir.
Sabit spread’li ürünlerde, alış-satış kotasyonu arasındaki farkın piyasa koşullarından bağımsız olarak belirli bir aralıkta tutulması hedeflenir. Ancak bu ürünlerde dahi volatilite ve likidite koşulları spread oranlarını etkileyebilir.
Her döviz çiftinde spread farklı olabilir. Bazı majör döviz çiftlerinde (EUR/USD, USD/JPY gibi) spreadler genellikle daha düşüktür, ancak egzotik paritelerde spread’ler daha yüksek olabilir. Bu yüzden işlem yapılacak pariteye göre spread oranları ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
ECN ve standart hesapları türleri arasında da spread oranları farklılık gösterir. Öte taraftan ECN hesaplarda, standart hesap türünden farklı olarak komisyon da söz konusudur.
Spread dışında, işlem yapılan pozisyonun gece taşınması durumunda, yapılan işlem (alım-satım) ve ürün türüne göre swap geliri ya da maliyeti söz konusu olabilir. Dolayısıyla bu hususu da göz önünde bulundurmak gerekir.
Sonuç
Uluslararası döviz piyasaları ile tanışırken, ilk olarak "Forex nedir?" sorusunu sormak doğal bir başlangıçtır. Ancak, forex piyasalarının derinliklerine indikçe, bu piyasanın temel unsurlarından biri olan "spread" kavramını anlamak da büyük önem taşır.

En yalın haliyle forex piyasasında spread terimi, alım-satım kotasyonu arasındaki farkı ifade eder ve satış fiyatından alış fiyatının çıkarılması suretiyle hesaplanır. Forex işlemlerinde, satış ve alış fiyat farkının (spread) pozisyon büyüklüğü ile çarpılması, yapılan işlemin karşıt para cinsinden işlem maliyetini verir.

Spread’ler aracı kurumlar arasında da farklılık gösterebilir. İşlem maliyetlerini en aza indirmek için rekabetçi spread’ler sunan bir aracı kurum seçmek önemlidir. Ancak aracı kurum seçiminde sadece spread’lere odaklanmak yerine, yetki/lisans durumunu mutlaka kontrol etmek, işlem platformunun stabilitesini incelemek ve kurumun sunduğu analiz ile müşteri hizmetleri desteğinin yeterliliği gibi faktörleri değerlendirmek de önemlidir.

Yazar: EZGİ YILMAZ

Tarih: 03/11/2024 16:37 Güncelleme Tarihi: 28/01/2025 17:51