Yazar: HAFIZ TÜRKMEN

Tarih: 16/11/2022 15:28 Güncelleme Tarihi: 02/02/2025 21:46

İnternetten yemek siparişi vermek, mobil bankacılık ile aylık faturaları ödemek ya da Trader uygulaması üzerinden hisse senedi alıp-satmak… Artık bunlar kulağa ne kadar normal ve günlük hayatın çoktan kanıksanmış rutinleri olarak geliyor, değil mi?

Peki ya, tüm bunları, finansal teknolojiler ya da kısa söylenişiyle FinTech alanındaki ilerlemeye borçluyuz desem, “FinTech nedir?” sorusunun cevabı için, ardında zengin bir âlemin saklı olduğu o ihtişamlı kapıyı bir nebze aralamış olur muyum?

Basitçe söylemek gerekirse FinTech, finansal hizmetlerin sunumunu iyileştirmek için kullanılan teknolojileri ifade eder. Her ne kadar FinTech’i, terim olarak daha çok bu yüzyılda duymaya başlamış olsak da, aslında finans ile teknoloji arasındaki etkileşimin çok daha geri tarihlerden beri parayla olan ilişkimizi şekillendirmeye başladığı söylenebilir.

Doğrusu Fintech’in yalnızca kelime anlamını bilmek onu anlamaya yetmeyebilir, çünkü kelime anlamı basit olsa da, FinTech sahasındaki gelişmelere baktığımızda, derin bir kuyuya bakmış gibi oluruz. Bu yüzden gelin şimdi, FinTech’in kavramsal derinliğine de bir merdiven atalım.

FinTech Kavramının Tanımı
İngilizce açılımı “Financial Technology” olan FinTech kavramı, hem işletmeler hem de tüketiciler için geleneksel finans hizmetlerini, teknolojik altyapıyla dijital sahaya taşıyan, hızlandıran ve kolaylaştıran her türlü yenilikçi teknolojik çözümleri içeren bir çatı kavram. Diğer bir ifadeyle FinTech kavramı, teknolojinin spesifik olarak finansal hizmetler alanında karşımıza çıkan her türlü kullanımına karşılık geliyor.

Bu bağlamda geliştirilen finansal yazılımları, algoritmik alım satım platformlarını, bankacılık ve yatırım işlemlerinin gerçekleştirebildiği mobil uygulamaları ve bunlardan başka daha akla gelebilecek ve teknolojik zeminde sunulan bütün finansal hizmetleri FinTech örnekleri olarak düşünüp FinTech kapsamında ele almak mümkün.

Ancak FinTech kavramını yalnızca bugüne kadar geniş kitlelerce kullanılan uygulamalarla sınırlandırmak doğru olmaz. Çünkü FinTech, bugün çoğumuzun kullandığı mobil ödeme uygulamalarından, kripto paraların şifreli işlemleri barındıran karmaşık blok zinciri ağlarına kadar her şeyi içerdiği gibi, örneğin finans sisteminde gün geçtikçe gelişmeye devam eden güvenlik doğrulamalarını ve yenilikçi bir finansman yöntemi diyebileceğimiz kitlesel fonlama platformlarını da içerisinde barındırır.

FinTech'in Tarihçesi
FinTech, son yıllarda adını çokça duyduğumuz ve finansal alana yönelik bir dizi teknolojik gelişme gibi görünse de, aslında FinTech’in tarihçesi, teknolojinin finans sektörüne lehimlendiği ilk ana kadar uzanır. Öyle ki daha 1870'lerde Western Union, telgraf hatları üzerinden çalışan ilk uzaktan ödeme biçimini tanıttığında, her ne kadar o zaman ismi FinTech olarak konulmamış olsa da, bugün bu sistemi tam anlamıyla bir FinTech atılımı olarak değerlendirmemiz hiç de yanlış olmaz.

Takvim yapraklarını biraz daha ileriye çevirip 1918 yılına geldiğimizde ise, merkezi bir fon transfer hizmeti olan Fedwire’ın kurulduğunu görüyoruz. Diğer yandan 1886-1967 yılları arasındaki dönemde de telgraf ve transatlantik kablolar gibi iletişim altyapısına yapılan yatırımlar, finansal bilgilerin sınırlar arasında iletilmesine olanak sağlamaya başlamıştı.

1950'lere gelindiğinde ise ilk kredi kartları, tüketicilerin günlük yaşamlarında fiziksel para taşıma ihtiyacını ortadan kaldırarak en çok yaygınlık kazanan ilk FinTech ürünlerinden biri hâline geldi. Neden sonra FinTech, banka ana bilgisayarlarını ve çevrimiçi hisse senedi alım satım hizmetlerini içerecek şekilde gelişti.

1998'de PayPal (bugün hâlâ en büyük FinTech şirketlerinden biridir), öncelikle internet üzerinde faaliyet gösteren ilk FinTech şirketi olarak faaliyete geçti ve sonrasında mobil ödeme hizmeti alanında adeta bir devrim yarattı ve bu gelişim sosyal medya ve veri şifreleme ile sonradan ortaya çıkacak değir yeniliklere de ufak açmış oldu.

En nihayetinde ise, özellikle 2000’li yıllarda yeni bir ivme kazanan FinTech alanındaki ilerlemeler, çok daha zengin bir hâl alarak günümüzde düzenli olarak kullandığımız mobil ödeme uygulamalarına, blok zincir ağlarına ve sosyal medyaya dayalı ödeme seçeneklerine kadar geniş bir hizmet yelpazesine dönüştü.

FinTech'in Kullanım Alanları
Finansal teknolojinin kullanım alanının, istisnasız tüm finansal hizmet sathına yayılmış olduğunu söyleyebiliriz. Eğer bugüne kadar telefonunuzu kullanarak herhangi bir ödeme ya da alım-satım yaptıysanız veya hiç ödeme yapmaksızın çevrimiçi olarak yalnızca banka ekstrenizi kontrol ettiyseniz bile, bu sizin FinTech’in kullanım alanlarının bazılarını şimdiye kadar zaten deneyimlemiş olduğunuz anlamını taşıyor.

Bugün bankalar ve aracı kurumlar başta olmak üzere, sigorta şirketlerinden, Kobi’lere kadar birçok firma FinTech’in olanaklarından ihtiyaçlarına göre farklı şekillerde faydalanarak müşterilerine çok daha yenilikçi çözümler sunabiliyor. Örneğin bugün hayatımızın bir parçası hâline gelen şubeye gitmeksizin internet üzerinden yaptığımız bankacılık işlemleri ve yine internet vasıtasıyla alıp sattığımız hisse senetleri, FinTech’in kullanım alanlarından yalnızca bir kısmını oluşturuyor. Bunun dışında kredi kartlarımızla veya cep telefonlarımızla gerçekleştirdiğimiz temassız ödeme sistemleri de, artık hiçbirimize yabancı gelmeyecek bir kolaylık olarak, yine FinTech altyapısı sayesinde gerçekleşiyor.

Tüm bunlara ilevaten FinTech’in kullanım alanları arasında henüz bir kısmımızın çok da aşina olmadığı uygulamalar da bulunuyor. Bunlara örnek olarak da, yapay zeka destekli algoritmik trader uygulamaları, hem bireysel hem de profesyonel yatırımcılar tarafından kullanılan portföy yönetim yazılımları verilebilir.

Son olarak, dünyada epeydir uygulanan ve son zamanlarda Türkiye’de de yaygınlaşmaya başlayan kitlesel fonlama platformlarını da, fon arz ve talebinin farklı bir şekilde karşı karşıya gelmesini sağlayan yeni bir finansman yöntemi ve aynı zamanda FinTech kullanım alanı olarak zikredebiliriz.

FinTech Uygulamaları
FinTech uygulamaları, finans sektörünün ve finans hizmetlerinin birçok alanında karşımıza çıkmaktadır. Bunlar arasında akla gelen bazı FinTech uygulamaları şunlardır:

Robinhood benzeri şirketlerin sunduğu robot-danışmanlık (roboadvisor) uygulamaları sayesinde çok az insanî müdahale gereksinimi olan veya hiç insanî müdahale gerektirmeyen algoritmaya dayalı otomatik finansal planlama hizmetleri sağlayan dijital platformlar,
Paypal, Venmo, Block (Square), Zelle ve CashApp gibi, bireylere veya şirketlere çevrimiçi ve anında ödeme yapmayı imkânı tanıyan sistemler,
Mint, YNAB ve Quicken SimpliFi gibi tüm mâlî durumunuzu tek bir yerden takip etmeye ve bireysel bütçe planlaması yapmaya yarayan kişisel finans uygulamaları,
Prosper, Lending Club ve Upstart gibi bireylerin ve küçük işletme sahiplerinin birbirleri arasında kredi alma ve kredi kullandırmalarına olanak tanıyan P2P (peer to peer) kredi platformları,
Soğuk ve sıcak cüzdanlar, kripto para piyasaları ve ödeme uygulamaları dâhil olmak üzere kripto para piyasasına ait uygulamalar,
Sigorta yaptıran kişiye teklif edilecek sigorta primlerini, kişiye özel risk hesaplaması yapmak için sürüş izlemeyi sağlayan cihazlar kullanılması örneğinde olduğu gibi InsurTech olarak adlandırılan sigorta teknolojileri.
Gelecekte FinTech'in Rolü
Bugün için FinTech'in hayatımızdaki en büyük etkisini, finansal işlemlerimizin neredeyse tümünü dijital ortamda yapabiliyor oluşumuzdan açıkça gözlemleyebiliyoruz. Daha geniş baktığımızda ise, finansal küreselleşmenin bu boyuta gelişinde de FinTech’in başrolü oynadığı yadsınamaz.

Dijital ve fiziksel dünyaların sınırlarının her geçen gün daha da bulanıklaştığı bir dünyada, FinTech'in hayatımızdaki öneminin de giderek artacağını söylemek için ise, kâhin olmaya elbette gerek yok.

Bu alandaki gelişmelerin özellikle bankacılık ve finans sektöründe faaliyet gösteren şirketler başta olarak, tüm sektörler açısından muazzam bir büyüme potansiyeli sunduğu ortada. Diğer yandan uyum sağlamakta geç kalanlar için, FinTech’in yaratıcı yıkımına da şahit olabiliriz.

Sanırım tam bu noktada fütürizme kaçmadan gelecekte FinTech’in rolü üzerine fikir edinebilmek için bu alanda yetkinlik sahibi bazı kişilerin sözlerine kulak vermemiz yerinde olacaktır.

Cleo'nun Baş Kredi Sorumlusu Rajat Agarwal ile başlayalım; o FinTech'in geleceğinin, finansal hizmetlerin çoğu insan için daha uygun fiyatlı ve erişilebilir olduğu bir dünyaya açılacağı görüşünde. Çünkü mevcut sistemler yavaş ve anlaşılması zor. Ancak yine Agarwal’a göre FinTech şirketleri, daha fazla finansal katılım sağlamak için yapay zekâ gibi teknolojilerden de yararlanarak bunu basitleştirme ve hızını artırma potansiyeline sahip.

Clearpay'in Birleşik Krallık ve AB Ülke Müdürü Rich Bayer ise, bugün bazıları için yıkıcı gibi görünen FinTech'lerin, bir nesil içinde herkesin aşina olduğu bir iş hâline geleceğini beklediğini söylerken; ödemeler ve kredi sektörünün, Y kuşağının da katkısıyla bir paradigma kayması yaşayacağı tahmininde bulunuyor.

INZMO'nun Kurucu Ortağı ve CEO'su Meeri Savolainen da benzer şekilde FinTech’in hızlanan yeniliklerle gelişeceği ve hayatımıza kök salacağını düşünüyor ve ona göre bundan en çok tüketiciler yararlanacak; çünkü gelecekte çoğu sistem otomatikleşecek, işlemler daha da hızlanacak ve işlem maliyetleri düşmeye devam edecek.

Yazar: HAFIZ TÜRKMEN

Tarih: 16/11/2022 15:28 Güncelleme Tarihi: 02/02/2025 21:46